CGK Katwijk

Geliefde gemeente,

Zoals we allemaal weten, zijn er in de Tweede Wereldoorlog vreselijke dingen gebeurd. Zes miljoen Joden, waaronder anderhalf miljoen kinderen, zijn door de Nazi’s omgebracht, vooral in de vernietigingskampen. Dat wordt de Holocaust (verbranding) of Shoah (vernietiging) genoemd. Deze misdaad begon op 10 november 1938 in de zogenaamde Kristallnacht, toen in Duitsland honderden synagogen in brand zijn gestoken en duizenden Joden werden mishandeld. Dat is afgelopen week herdacht. Ook in Nederland kwam na 1940 de Jodenvervolging op gang. In totaal zijn er in de oorlog meer dan 100.000 Nederlandse Joden in vernietigingskampen vermoord. Tegen deze deportaties kwam verzet. Veel burgers boden Joden een veilig onderduikadres. Veel predikanten hebben vanaf de kansels geprotesteerd tegen de Jodenvervolging. Echter, er waren ook veel mensen die niets deden. En er waren ook veel predikanten die hebben gezwegen, om allerlei redenen.

Dit laatste is de reden geweest waarom er nu, 75 jaar na de oorlog, initiatieven zijn genomen om hiervan schuldbelijdenis af te leggen jegens de Joodse gemeenschap in ons land. Vanuit de verbondenheid met de kerk van vroeger en vanuit de erkenning dat er te lang gezwegen is, wordt beleden dat de kerk nalatig is geweest ten aanzien van het lijden dat de Joodse gemeenschap is aangedaan, zowel voor, tijdens als ook in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog.

De scriba van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) heeft op zondag 8 november een verklaring voorgelezen waarin schuld werd beleden jegens het Joodse volk.

Op donderdag 12 november hebben vertegenwoordigers van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, de Christelijke Gereformeerde Kerken, de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Bond van de PKN een belijdenis van schuld overhandigd aan de ambassadeur van Israël en opperrabbijn Binyomin Jacobs.

Onze kerken werden opgeroepen om op zondag 15 november gezamenlijk schuld te belijden tegenover de Joodse gemeenschap.

In de schuldbelijdenis staat onder andere te lezen:

• Wij belijden beschaamd onze nalatigheid ten aanzien van de Joodse gemeenschap.
• Wij zijn nalatig geweest toen om ons heen Joodse medeburgers werden opgepakt en afgevoerd en wij dat hebben laten gebeuren.
• Wij zijn nalatig geweest toen opgejaagde Joodse medeburgers bij ons een schuilplaats zochten en wij onze huizen voor hen gesloten hielden.
• Wij zijn nalatig geweest toen Joodse families hun in de oorlog ondergedoken kinderen weer kwamen ophalen en wij hen hun kinderen niet meer wilden afstaan.

Ook is er een gebed opgesteld waarin deze nalatigheidheden als zonden worden beleden en waarin om vergeving wordt gebeden.

De volledige tekst is te lezen op: https://www.kerkenisrael.nl/voorgoed-verbonden/schuld.php

Onze verklaring

De kerkenraad heeft zich bezonnen op deze oproep tot en vooral ook de inhoud van de schuldbelijdenis. Allerlei argumenten voor en tegen zijn gewogen en de uitkomst daarvan willen wij met u delen. Wij hebben de schuldbelijdenis niet voorgelezen, maar hebben het volgende verklaard:

Wij vinden het vreselijk dat Joden werden gearresteerd en weggevoerd naar de concentratiekampen om daar vermoord te worden. Maar om daar schuld over te belijden, is ons inziens niet aan de orde. In de Joodse en Christelijke theologie is het uitgangspunt dat het nageslacht geen schuld meedraagt als zij niet volharden in de zonden van het voorgeslacht. Opperrabbijn Binyomin Jacobs en andere Joodse leiders hebben gezegd dat schuldbelijdenis niet nodig is. Volgens hen hebben hedendaagse christenen geen schuld aan de holocaust. Rabbijn Lody van der Kamp zegt bovendien dat het voor hen onmogelijk is om zo’n schuldbelijdenis te aanvaarden namens een generatie die er niet meer is.

Wij moeten voorzichtig zijn met het veroordelen van ons voorgeslacht. Zijn wij wel voldoende op de hoogte van alle feiten? Doen wij onze (over)grootouders recht als wij hun gedrag beoordelen vanuit de kennis van nu? Wat wisten zij van de holocaust? In welke spanning hebben zij geleefd? Het verbergen van Joodse onderduikers werd met de dood bestraft. Wat zouden wij hebben gedaan? Trouwens, doen wij het in allerlei kwesties nu beter? Een selectieve schuldbelijdenis schiet ons inziens daarom tekort.

Wij wijzen de gedachte hartgrondig af dat het niet meedoen aan de schuldbelijdenis betekent dat je het verleden verzwijgt. Dat vinden wij een onterechte tegenstelling. Het is bovendien een drogreden waardoor mensen onder druk worden gezet. Ook verwerpen wij de aantijging dat het afzien van schuldbelijdenis getuigt van een zelfgenoegzame houding, waarmee wij de verspreiding van het Evangelie in de weg staan.

Als huidige generatie dragen wij geen directe schuld aan de holocaust. Wel dragen wij verantwoordelijkheid om te waarschuwen voor en te strijden tegen het antisemitisme (Jodenhaat). Dat is een betere weg dan plaatsvervangend schuld belijden voor hen die niet meer onder ons zijn.

Tot slot heeft de tekst van het gebed vervreemding opgeroepen bij de kerkenraad. De woorden die gebruikt worden, horen niet bij het vocabulaire en geestelijke klimaat van onze gemeente. Daarom zullen wij ook dat gebed niet voorlezen. Wel zullen wij in het gebed zoals altijd het Joodse volk aan de Heere opdragen en bidden om hun bekering en bescherming.

Om de slachtoffers van de Holocaust een gezicht te geven, hebben wij in de kerkdienst stilgestaan bij de deportatie van een Joods gezin uit Katwijk. In de nacht van 1 februari 1944 werd Adriaan Hendrik Belinfante, samen met zijn moeder, zijn vrouw en hun kinderen uit hun huis aan de Zeeweg 133 gehaald en op transport gezet naar kamp Westerbork. Vandaaruit werd het gezin verscheurd en zijn ze naar verschillende concentratiekampen gebracht. Geen van hen heeft het overleefd.

Met het noemen van hun namen hebben wij het gezin Belinfante willen gedenken.

• Elisabeth Rosette Augusta Belinfante, vermoord in Theresienstadt op 10 april 1944, 77 jaar oud
• Adriaan Hendrik Belinfante, vermoord in Midden Europa op 28 februari 1945, 45 jaar oud
• Rachel Margaretha Belinfante-Abas, vermoord in Auschwitz op 25 oktober 1944, 41 jaar oud
• Louis Abraham Belinfante, vermoord in Auschwitz op 25 oktober 1944, 4 jaar oud
• Michiel Adriaan Belinfante, vermoord in Auschwitz op 25 oktober 1944, 2 jaar oud
• Eleonora Johanna Margaretha Belinfante, vermoord in Auschwitz op 25 oktober 1944, 9 maanden oud

In hen hebben wij alle slachtoffers van de holocaust met gevoelens van verslagenheid herdacht.

Psalm 74:18

Geef 't wild gediert', dat niets in 't woên ontziet,
De ziele van Uw tortelduif niet over;
Laat, grote God, om een gehaten rover
Uw kwijnend volk niet eeuwig in 't verdriet.

 Uw kerkenraad